Trung vệ
Vị trí trung vệ trong đội hình 4-4-2
Công việc của
hậu vệ trung tâm hay còn được gọi là
trung vệ (viết tắt là
CB - Centre Back) là ngăn chặn cầu thủ đối phương, đặc biệt là
tiền đạo, không cho ghi bàn, và đưa bóng ra khỏi
khu vực cấm địa, chơi ở vị trí giữa của hàng hậu vệ. Đa số đội bóng có hai trung vệ, đứng chắn trước thủ môn. Hai chiến thuật phòng thủ chính có sử dụng trung vệ là "phòng thủ khu vực", trong đó mỗi trung vệ sẽ lãnh một khu vực cụ thể trên sân, và "một kèm một", trong đó mỗi trung vệ sẽ lãnh một cầu thủ cụ thể bên đối phương.
Trung vệ thường là những cầu thủ cao to, đánh đầu tốt và có khả năng xoạc bóng. Khả năng đọc trận đấu cũng là một đòi hỏi quan trọng với vị trí này. Đôi khi, đặc biệt trong các trận đấu chất lượng thấp, các trung vệ ít khi tập trung vào kiểm soát và chuyền bóng mà chỉ lo phá bóng theo kiểu "an toàn là trên hết". Tuy nhiên, đã có truyền thống là các trung vệ không chỉ có kiến thức cơ bản trong bóng đá, mà còn có phải có khả năng kiểm soát bóng tốt hơn.
Vị trí này trước đây gọi là
nửa trung tâm. Trong nửa đầu
thế kỷ 20, khi đa số đội chơi theo
đội hình 2-3-5, hai cầu thủ ở phía sau được gọi là hậu vệ đầy đủ và hàng 3 cầu thủ phía trên họ gọi là nửa hậu vệ. Khi đội hình thay đổi, cầu thủ đứng giữa trong cặp 3 này, nửa trung tâm, di chuyển xuống vị trí thấp hơn, nên mới được gọi như vậy. Cầu thủ bên phải và bên trái được gọi là nửa phải và nửa trái.
Trung vệ thường đứng ở nửa sau của sân mà họ có nhiệm vụ phòng thủ, nhưng những hậu vệ cao cũng thường đi lên vòng cấm địa đối phương khi đội của họ đá
phạt góc hoặc
đá phạt, để tận dụng khả năng không chiến của họ.
Hậu vệ quét/libero
Vị trí hậu vệ quét trong đội hình 5-3-2
Hậu vệ quét (viết tắt là
SW - Sweeper) là một loại trung vệ linh hoạt hơn có nhiệm vụ "quét" banh nếu như đối phương vượt qua hàng hậu vệ. Vị trí này tự do hơn các hậu vệ khác phải kèm cặp đối phương. Do đó, vị trí này còn được gọi là libero (
tiếng Ý nghĩa là tự do). Khả năng đọc trận đấu của hậu vệ quét quan trọng hơn so với trung vệ. Một hậu vệ quét đôi khi được xem là người tạo ra các đường bóng phản công, và do đó cần phải có khả năng khống chế và chuyền bống tốt hơn một trung vệ mẫu mực. Tuy nhiên, hậu vệ quét thường là những cầu thủ chuyên phòng thủ. Ví dụ như trong hệ thống
catenaccio (phòng ngự đổ bê tông) của bóng đá Ý trong thập niên 1960, có một hậu vệ quét thuần túy chỉ 'lởn vởn' ở khu vực phía sau.
Franz Beckenbauer,
Bobby Moore,
Gaetano Scirea,
Laurent Blanc,
Matthias Sammer,
Ruud Krol,
Franco Baresi,
Paolo Maldini và
Daniel Passarella là một vài trong số các hậu vệ quét giỏi nhất trong lịch sử bóng đá. Phong cách phòng thủ của họ được xem là có xu hướng tấn công hơn so với hậu vệ trung tâm ngày nay. Một hậu vệ quét có thể đọc và đoán được hành động tấn công tiếp theo, anh ta có thể chặn đường chuyền rồi phân phối tới trước cho đội nhà. Trong bóng đá hiện đại, việc sử dụng vị trí này khá hạn chế, và ít câu lạc bộ trong các giải bóng đá lớn còn giữ vị trí này.
Hậu vệ cánh
Vị trí hậu vệ cánh trong đội hình 4-4-2
Hậu vệ cánh (viết tắt là
FB/RB/LB - Full back/Right back/Left back) đứng ở nhiều vị trí phòng thủ khác nhau trên sân. Nhiệm vụ chính của họ là ngăn cầu thủ đối phương tạt bóng hoặc chuyền bóng vào vùng cấm địa. Trong một số hệ thống phòng thủ, những hậu vệ cánh phải kèm cầu thủ đối phương. Đa số các hậu vệ cánh cũng được đòi hỏi phải cung cấp các hướng tấn công bằng cách dâng lên dọc theo cánh và tạt bóng vào giữa.
Trong đội hình 2-3-5 truyền thống, hai cầu thủ ở cuối hàng hậu vệ trước thủ môn gọi là hậu vệ cánh. Họ được phân biệt với các tiền vệ thủ ("3" trong đội hình 2-3-5). Đội hình này ít sử dụng trong các trận đấu hiện đại, đa số các đội sử dụng đội hình bốn hậu vệ, nhưng từ "hậu vệ cánh" vẫn được sử dụng - hậu vệ cánh giờ đây có vị trí rộng ở hàng hậu vệ, và thường xuyên di chuyển vào giữa để lấp khoảng trống.
Hậu vệ cánh truyền thống theo kiểu Anh là những cầu thủ to lớn và thường dùng "tiểu xảo" - đá vào chân đối phương có chủ ý, một hành động được xem là đúng luật ở Anh nhưng phạm luật ở các nước khác, và đã gây ra nhiều tranh cãi khi các trận đấu bóng đá được quốc tế hóa kể từ sau thập niên 1950. Hiện nay nó đã bị cấm, và do đó cũng tạo ra vai trò khác cho hậu vệ cánh.
Vai trò của hậu vệ cánh thường liên quan đến yếu tố tấn công: trong một số đội hình hậu vệ cánh đã thay cho cầu thủ chạy cánh và thường được yêu cầu dâng lên để chuyền ra các vị trí khác. Hậu vệ cánh hiện đại thường nhanh nhẹn, mạnh trong chuồi bóng và thể lực tốt để chạy lên chạy xuống trên sân.
Hậu vệ chạy cánh
Vị trí hậu vệ chạy cánh trong đội hình 5-2-3
Hậu vệ chạy cánh (viết tắt là
WB/RWB/LWB - Wingback) hay còn gọi là
hậu vệ tự do, là một biến thể hiện đại của hậu vệ cánh với yếu tố tấn công được nhấn mạnh hơn. Vị trí này thường có mặt trong đội hình 3-5-2, và có thể xem là một phần quan trọng của tiền vệ. Nhưng họ cũng có mặt trong hệ thống 5-3-2 và nhiều chức năng hậu vệ hơn.
Trong quá trình phát triển của bóng đá, hậu vệ chạy cánh là sự kết hợp của
tiền vệ cánh và hậu vệ thòng. Hiện nay nó là một trong những vị trí quan trọng nhất trong bóng đá hiện đại. Hậu vệ chạy cánh mạo hiểm hơn hậu vệ cánh và được yêu cầu phải năng động hơn trong đội hình không có tiền vệ cánh. Một hậu vệ chạy cánh cần phải có thể lực cực tốt, có thể tạt bóng và phòng thủ hiệu quả khi đối phương tấn công dọc hành lang. Một
tiền vệ thủ thường được yêu cầu bọc lót khi hậu vệ cánh lên tham gia tấn công.
